Σάββατο 31 Δεκεμβρίου 2011

"-Να σας τα πούμε;" .... "-Μας τα λένε άλλοι από καιρό!"


Καλάντων Ελεγεία
με ολίγον Καζαμία

Άγιος Βασίλης έρχεται από την Εσπερία
όπου νομάτους εικοσεφτά διατάζει μια κυρία.
Δεν είν’ παππούλης παχουλός μ’ άσπρη γενειάδα
μα είν’ μεσήλικας ξερακιανός γιομάτος αγριάδα.
Κοιτά δεξιά, κοιτά ζερβά και βλέπει Χιροσίμα.
Είναι βαρύς ο ουρανός, είναι βαρύ το κλίμα.
«Σ’ αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε η πέτρα έχει ραγίσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού δεν έχει για να ζήσει.
Είναι το σπίτι ρημαδιό, διατηρητέο ερείπιο
ετούτο δα είναι φανερό, ακόμα και σε νήπιο…»

Όλα τα βλέπει σύνοφρυς, τον τρώει η αγωνία,
μα είν’ το “οικόπεδο” καλό, σαν μπακλαβάς γωνία.
Όλο και κάτι θα βρεθεί στο χρέος να ρεφάρει.
Έχει το “δώρο α΄” μαζί, το “βήτα” στο συρτάρι.

«Σ’ αυτό τον τόπο που ‘ρθαμε, σωστό τεμπελχανείο
τη νύχτα στα σκυλάδικα, τη μέρα καφενείο
ο ακαμάτης, σπάταλος ο Έλλην νοικοκύρης του
ζωή και κότα ζει δια δανεικού κι αγύριστου.
Ετούτον τον λαό θρασύ και σκληροτράχαλο
που όλη την Ευρώπη μας την έχει κάνει μπάχαλο,
εγώ θα τον μαζέψω κι αρνάκι θα στον κάνω
κι από όσα πολλά χρωστά, θα πάρω παραπάνω…»

Μα δεν ήξερε σωστά, δεν του ‘παν την αλήθεια
κάποια λαμόγια που ‘φαγαν, φουμάραν παραμύθια
για να καλύψουν τις κλεψιές κι άθλιες λοβιτούρες
ρίξαν τα χρέη στο λαό. τον γέμισαν μουτζούρες.
Tρόικες πλακώσανε  ‘δώ στη δόλια μας Ελλάδα
κι αρχίσανε το άρμεγμα στην πιο ισχνή αγελάδα.

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, του χρόνου πρώτη μέρα
όπου σε κάθε σπίτι γινόταν κάποτε βεγγέρα,
μα τώρα βλέπει ο καθείς της τσέπης του τα χάλια
κι από πρωτοχρονιά εχάσαμε τ’ αβγά και τα πασχάλια.
Δεν είναι πια οι καιροί για δώρα ευχετήρια
στο “πόθεν έσχες” μπαίνουνε και θεωρούντ’ τεκμήρια.

Τεκμήριο διαβίωσης και το απλό τσουρέκι
σε καρτερά κι ο έφορας, που παραπέρα στέκει.
Κι αν το φλουρί σε σένα λάχει, ουαί κι αλλοίμονο
γυμνό σ’ αφήσανε, πτωχέ, εδώ στο καταχείμωνο.
Κι αν στα χαρτιά κερδίσεις, κάλιο είναι να ‘χες χάσει
γιατί θα σου προσάψουνε μια κερδοφόρα δράση


Ο Άγριος Βασίλης έφτασε από την Εσπερία
κι αμέσως έπιασε δουλειά, εκεί στην Εφορία.
Κρατάει πένα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι,
δώρα δεν φέρνει κανενός, μα ήρθε για να πάρει.

Το καλαμάρι έγραφε και το χαρτί μιλούσε.
Το καλαμάρι έγραφε τσιτάτα κι οδηγίες
τι πρέπει να πουλήσουμε, τέρμα κι οι αργίες.
Πάνε τα οκτάωρα, και οι συμβάσεις πάνε,
μα σαν θα ξεχρεώσουμε, πάλι ξανά θα φάνε.
Αυτά το καλαμάρι έγραφε με περισσή αυθάδεια
και νέους φόρους βάλανε στην τσέπη μας την άδεια.

Μα και το ρημάδι το χαρτί που το ‘λεγαν Μνημόνιο
χειρότερα τα έλεγε, σαν να μας ποτίζαν κώνειο.

«Κόψτε συντάξεις και μισθούς και κάντε απολύσεις
εμείς διατάζουμε εδώ και δίνουμε τις λύσεις.
Αν θέλετε να πάρετε δανείου ακόμα μία δόση
π’ ούτε τα εγγόνια σας θα έχουν ξεπληρώσει
κομμένα τα επιδόματα, επικουρικές και δώρα,
αποκρατικοποίηση διατάζουμε, κάντε, τώρα!
Κι όποιος φέρει αντίρρηση, ρίχτου και μια εφεδρεία.»
Μας πνίξανε με μιας μες του λουτρού τα κρύα.

Μ’ άγιος Βασίλης ειν’ αυτός· θα έχει κάποια δώρα.
Σαν ήλιος είναι π’ έρχεται, όπως μετά την μπόρα.
Φέρνει μαζί του βοηθό κι έναν ακόμα άγιο
σωσίβια κουβαλούν, σωτήρες στο ναυάγιο.

Ξέρει ο άη-βοηθός σπουδαία οικονομία
να βάζ’ ευρούλια στο κουτί και να γεμεί ταμεία.
Μα είν’ το κεμέρι τ’ αδειανό το ίδιο και τα χέρια.
Πώς τότε στο καλό θα βγουμ’ απ’ τη μιζέρια;
Ίσως μας κόψει κάνα τσεκ, ίσως να κάνει θαύμα.
ίσως να θέλει και να δει, αν του ΄χουν  κάνει τάμα,
γιατ’ οι άγιοι τούτοι, της νέας τάξης των πραγμάτων
μόνο με μίζα αρκετή μετέρχονται θαυμάτων.

Στο ένα χέρι του κρατεί i-pad και στ’ άλλο note book
έχει κροτάφους γκριζωπούς και “golden boy” λουκ.
Τα μάτια του τα γαλανά δείχνουν αγίου καλοσύνη
τα λόγια του τα πρώτα-πρώτα φέρνουν ευφροσύνη.

«Σκληρές μειώσεις γίνανε κι έχετε αποκάμει
κι οι κόποι τόσων χρόνων σας επήγανε χαράμι.
Κοπήκαν στα μισά μισθοί, και χαμηλές συντάξεις
πάνε τα επιδόματα κι εγίναν μετατάξεις,
έκλεισαν τα μαγαζιά, χαθήκαν θέσεις εργασίας
εγίνατε, ω Έλληνες, χώρα τρικόσμης Ασίας.
Μα, πάει ο παλιός ο χρόνος μ’ οδυνηρές μειώσεις.
Νέος μπαίνει με αυξήσεις κι εσύ να χαρά να νιώσεις!»

Αυξάνονται αναδρομικά τα τέλη ακινήτων
και τα πλέον του πεντάλεπτου εν στάσει αυτοκινήτων.
Πιο ακριβά τα όσο πιο μικρά, καθόλου των πλουσίων
που έχουν έξοδα πιότερα πολλά απ’ τον φτωχό πλησίον.


Κι αυτοί π’ εκλείδωσαν τα “γιώτα χι” οχήματα
σε κήπους, δρόμους και στενά και σκοτεινά γκαράζ
αφού τεκμήριο γίνανε, δίχως να ‘χουν χρήματα
πιο πολλά θα δώσουνε στο νέων φόρων το μπαράζ.

Αφού το τζιπ σου δεν κουνάς κι ακίνητο το έχεις
ακίνητο λογιάζεται, πως τώρα πια κατέχεις
και φόρο νέο πρόσθετο θα πρέπει να πληρώσεις
αλλιώς αυθαίρετο θα είναι κι αν θες να το γλυτώσεις
θα φας στο κατακέφαλο χοντρά δυο-τρία πρόστιμα
παράβολα, χαρτόσημα κι άλλα τέτοια νόστιμα.

Γιατί είναι δίκιο και σωστό αυξήσεις να ‘χουν οι φτωχοί
που δεν έχουν παλάτια με πισίνες και καράβια γιώτα χι.
Αν θέλουνε οι μισθωτοί με τον νόμο να ‘ναι εντάξει
ευρώ να μη πληρώσουνε. Θ’ ανέβουνε και τάξη.
Κι αν τη φοροδιαφυγή τους την κάνουν ευαγγέλιο
σαν τους ζητούν χρωστούμενα, θα πέφτει πολύ γέλιο.
Γιατί ‘ναι τους μισθωτούς που στύβουν σα λεμόνι,
καθώς ο κάθ’ “ημέτερος” τους φόρους δεν πληρώνει.

Με τέτοιο κράτος που ‘χουμε μεγάλο φορομπήχτη
ποιος τάχα θα σκαπούλαρε απ’ τ’ εφοριακού το δίχτυ;

Κι οι παροχές “αυξήσεων” που τελειωμό δεν έχουν
τους φουκαράδες κυνηγάν, σαν αθλητές θα τρέχουν.
Αυξάνεται το ηλεκτρικό, καθώς και εισιτήρια
κι οι αρμόδιοι εισπαράττουνε και πάμπολλα σιχτίρια
Αυξάνεται και το νερό και φτάνει το ουίσκι.
Αύξηση ζητούν κι αυτοί των εκκλησιών οι δίσκοι.
Αυξάνονται τα καύσιμα, όσο δεν παίρνει άλλο
κι αν κάτι έμεινε ορθό, πολύ το αμφιβάλλω.

Νέοι φόροι μπαίνουνε, αυξάνει το χαράτσι
για να τα πληρώσεις όλ’ αυτά
δεν θες απλώς πολλά λεφτά
μα να ‘χεις τσέπη σου την τράπεζα του Λάτση.

«Λεφτά, λένε, υπάρχουνε στις τσέπες σας ακόμα…
Όλα θα σας τα πάρουμε και τη μπουκιά απ’ το στόμα,
γιατί πρέπει η πατρίδα μας να ξεπληρώσει δάνεια
που κάποτ’ εμείς συνάψαμε, κι εσείς τα χαϊβάνια
πιστέψατε στα σοβαρά πως τα φάγαμε μαζί
μα τώρα πια, πτωχεύσαμε και πάει το μαγαζί.»

Αυτά, λαέ, σου λένε αρμόδιοι τσαρλατάνοι
της εξουσίας άρχοντες και πάντα λαοπλάνοι
που ξεφουρνίζουν ψέματα, δίχως καμία τσίπα
για να βουλώσουν πώς και πώς, μον’ τη δικιά τους τρύπα.
Και στον χαμό που γίνεται, πάλι θα “πιάσουν την καλή”
γιατί, για να γεμίσ’ η τσέπη τους, θέλει λεφτό πολύ.

Κι αντί να τιμωρηθούν αυτοί που τα ‘καναν μαντάρα
στην κεφαλή μας έπεσε η φοβερή κατάρα
τις λαμογιές, τις μίζες τους κι ασύστολες δαπάνες
να τις πληρώνουν άνεργοι και χήρες φτωχομάνες
κι αυτοί να εμφανίζονται μες της Ε.Ε. τα κέντρα
ψηλοί, χοντροί, παχύδερμοι σαν αιωνόβια δέντρα
προσβολές ν’ ακούν αδιάφορα, να παίρνουν προσταγές
και δίχως καμιά ντροπή κι αιδώ να λέν’ σε όλα “γες”.

Επιμηκύνσεις, μεσοπρόθεσμα και τα κουρέματα
Ναι, σε όλα… Γες!... Μα τέλειωσαν πια τα ψέματα.
Την άλλη που θα ξαναπούν για νέα πάλι μέτρα,
μαζί με το ανάθεμα, λαέ, να τους πετάξεις πέτρα.

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, ξερή μας δεντρολιβανιά
νοσταλγικά θυμάμαι, τον μήνα τότε που ’χ’ εννιά
μπέικα οπού ζούσαμε και πλούσι’ αμερικάνικα
                                                            και τα σκυλιά μας σέρναμε δεμένα με λουκάνικα.

                                                           Τώρα, είν’ άλλες εποχές…  
                                                        Ανέχεια… Μιζέρια …Κατοχές…


                                                     *********************
Ετούτα είχα να σας πω μ’ αυτά εδώ τα κάλαντα
γι’ αυτούς που απειλούν, πίσω σε μνας, δραχμές
                                                           (και τάλαντα,
που ο διάολος να τους πάρει μ’ όλο τους το σόι
κι αυτοί θε  να’ναι οι μόνοι που δεν θα βγούνε σώοι.
Αυτοί που μας τυλίξανε όλους σε μια κόλα
γιατ' είναι γνωστό τοις πάσι: "εδώ πληρώνοντ' όλα.."
Αφού κάνανε τη χώρα μας σωστό πτωχοκομείο
"έσσεται ήμαρ" να περάσουνε κι αυτοί απ' το ταμείο.





Κι αν είναι μεταξύ μας δυο καλές να πούμ’ ευχές
το νέο, που θά μπει έτος, να ’ναι πιο λίγο δυστυχές.

Χρόνια πολλά!
Άντε και του χρόνου πάλι...



δικός σας,
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΟΥ (*)
εις την 31ην Δεκεμβρίου του απερχομένου σιχτιρίου έτους 2011 συνέθεσεν
(και δια το πιστόν της αντιγραφής: Γιώργος Βλάχος)

Ο άγιος Dino-Βασίλης είναι ευγενής προσφορά του ταλαντούχου καρτουνίστα και φίλου Ζήση Παπαγεωργίου

(*) Ο ποιητής του Κάρου ήταν ένας γνωστός λαϊκός τύπος της Αθήνας, ο Παναγιώτης Θεοδοσίου (πέθανε το 1917), επιγραφοποιός στο επάγγελμα, που περιδιάβαινε τις συνοικίες της Αθήνας κι αφ’ υψηλού, δηλαδή πάνω στην καρότσα του, εξαπέλυε έμμετρους αυτοσχέδιους μύδρους σατιρίζοντας πρόσωπα της πολιτικής (ήταν σφοδρός πολέμιος του Βενιζέλου) και της κοινωνίας, ήθη, επικαιρότητα. Εξέδιδε τον «Μικρό Ρωμιό» μιμούμενος στην στιχοπλοκή και στην θεματογραφία τον Σουρή, από την εφημερίδα του οποίου είχε “δανειστεί” και τον μισό τίτλο της δικής του.
Στις αρχές του 20ου αιώνα και άλλοι λαϊκοί στιχοπλόκοι τον μιμήθηκαν στις δημόσιες απαγγελίες των αυτοσχεδίων πονημάτων τους, αλλά παρέμειναν στην αφάνεια.
Στο «Ρομάντσο» στις αρχές της δεκαετίας του ’60 ο Ασημάκης Γιαλαμάς (ως Πίνδαρος δε Καρόλογος) επανέφερε στο προσκήνιο τον “Ποιητή του Κάρου” στιχοπλοκώντας πάνω στην επικαιρότητα της εποχής, αλλά δίχως αιχμηρές πολιτικές νύξεις.
Ο “Δεινοθήσαυρος” υπό την απειλή να υποστεί και αυτός τον νόμο της αφάνειας, αν συνεχίσει να δολοπλοκεί επί ανυποψίαστων στίχων, δηλώνει ότι δεν θα επαναλάβει το εγχείρημα. Για αυτό, μην τον παρακαλάτε να επαναλάβει το ατόπημα. Θα ήταν μάταιο.

Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2011

Πού είσαι Άϊ-Βασίλη;

Το παραμύθι "Πού είσαι Άϊ-Βασίλη" γράφτηκε και  εκδόθηκε το 1999 κατόπιν παραγγελίας του εκδοτικού οίκου "Σμυρνιωτάκη" απλώς και μόνο για να έχει ο ειδικευμένος στα παιδικά βιβλία, εκδοτικός οίκος στον κατάλογό του κι αυτός ένα αγιοβασιλιάτικο παραμύθι. Δεν είχε ενταχθεί σε καμιά συγκεκριμένη σειρά και ούτε υπήρχε πρόθεση να εγκαινιάσει κάποια σειρά.
Εξάλλου, ούτε από τον συγγραφέα του υπήρχε η πρόθεση να ασχοληθεί με συγγραφή παιδικών παραμυθιών. Του αρκούσε που ασχολούταν με τη συγγραφή "παραμυθιών" για τους κάπως πιο
ενήλικους. Άσχετα, αν στα χρόνια που ακολούθησαν, δοκίμασε μερικές ακόμα φορές να διηγηθεί παιδικό παραμύθι σε διάφορες θεματολογικές φόρμες.
Η εξαίρετη εικονογράφηση του "Άϊ-Βασίλη" οφείλεται στον γνωστό εικονογράφο παιδικών βιβλίων κα περιοδικών Μιχάλη Βενετούλια.










 Λέει το γράμμα του μικρού παιδιού: "Αγαπητέ κύριε Άγιε Βασίλη μου, έμαθα για την απόφασή σου να μην ξαναμοιράσεις δώρα στα παιδιά και λυπήθηκα πολύ. Όχι για μένα. Εγώ ζω σε μια χώρα, που εδώ έχουμε από όλα. Ο μπαμπάς μου και η μαμά μου είπαν ότι θα μου αγοράσουν εκείνοι τα παιχνίδια, αν δεν μου τα φέρεις εσύ, όπως κάθε χρόνο. Όμως, αγαπητέ κύριε Άγιε Βασίλη μου, είδα στην τηλεόραση, πως φέτος γίνανε πολλοί πόλεμοι. Σκέφτηκα τότε, πόσα παιδιά θα υποφέρουν και θα είναι λυπημένα εκεί που γίνανε οι πόλεμοι. Μπορεί και να μην έχουνε κανέναν στον κόσμο. Δεν πιστεύω πως θα ήθελες να τα κάνεις πιο λυπημένα χωρίς τα δώρα σου, που με τόση χαρά θα περιμένουν... Αυτά είχα να σου γράψω, αγαπητέ κύριε Άγιε Βασίλη μου..."




Κρεβάτι, τώρα και ύπνο σαν καλά παιδάκια...

                           ΤΕΛΟΣ

Τρίτη 27 Δεκεμβρίου 2011

Τα κόμικς κάποτε γιορτάζαν τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά



Το σύνθημα για τις δεκαπενθήμερες σχολικές διακοπές με το ξεκίνημα του χειμώνα, το έδιναν τα κόμικς με τα γιορταστικά εξώφυλλά τους, όπου οι ήρωές τους στόλιζαν τα χριστουγέννιατικά δέντρα τους, ντύνονταν άη-Βασίληδες, τύλιγαν κα ξετύλιγαν πακέτα με δώρα -παιχνίδια κατά βάση.
Μέσα στο σπίτι ζεστασιά και θαλπωρή. Έξω, κρύο, χιονάνθρωποι, χιονομπάλες και παιχνίδια στο χιόνι. Ποτέ δεν μας απασχόλησε, ότι η ίδια ακριβώς γιορτή στο νότιο ημισφαίριο γιορτάζεται μέσα σε καύσωνα και παιχνίδια στις παραλίες. Για μας τα Χριστούγεννα ήταν πάντα σε ατμόσφαιρα χειμωνιάτικη κοντά στο Βόρειο Πόλο, όπου και το χωριό του Άγιου των γιορτών, του Άη Βασίλη... Και αυτή η εικόνα μας έμεινε από τα αμερικανόφερτα κόμικς των περασμένων δεκαετιών να τη συνδέουμε και να συνδέουμε, τα κόμικς μας αυτής της περιόδου των όχι και τόσο μίνι χειμωνιάτικων διακοπών μας από το σχολείο.
Αναγνωσματική εγκράτεια στα κόμικς από την αρχή του Δεκέμβρη, ώστε στο διάστημα των διακοπών να υπάρχει κάποιο σχετικό στοκ από αυτά για τις πρώτες τουλάχιστον μέρες των Χριστουγέννων, τις πιο γλυκές της σχολικής... αποτοξίνωσης.
Αράδιαζα στο χαλί τον πολύχρωμο έντυπο θησαυρό μου, ξάπλωνα δίπλα του και ούτε με βίντσι με σήκωναν από εκεί, αν δεν έπαιρνα στην αγκαλιά μου κι όλο το πακέτο. Διαβασμένα κι αδιάβαστα. Τα περισσότερα με εξώφυλλα και περιεχόμενο των ημερών για να μπω στο χριστουγεννιάτικο κλίμα. Λες και χρειαζόταν ιδιαίτερη προσπάθεια για αυτό.
Το στοκ εξαντλούταν μάλλον γρήγορα. Ουδέν πρόβλημα. Στο χαρτοκιβώτιο του "Νουνού" -αυτοσχέδιο παιδικό αρχείο- όπου φυλάσσονταν κόμικς περασμένων χρόνων αποκλειστικά χριστουγεννιάτικα ήταν κι αυτό εκεί δίπλα σαν εφεδρεία. Όταν η χαρτοκούτα ξανάκλεινε, περιείχε μερικά περιοδικά περισσότερα. Τα πιο πρόσφατα.
Και του χρόνου πάλι.
Κάποτε η κούτα φράκαρε. Δεν χωρούσε ούτε σελίδα. Δεν είχε πια σημασία. Θα είχα να διαβάζω για μια ολόκληρη ζωή. Ωστόσο, η κούτα δεν ξανάνοιξε.
Πέρασαν πολλά χρόνια, όταν αναρωτήθηκα για πρώτη φορά: "Πού να βρίσκεται άραγε εκείνη η κούτα;"
Αλήθεια, πού να βρίσκεται;
Το αναρωτήθηκα, φέτος, όπου νοσταλγικά επανέλαβα την ίδια διαδικασία διαβάζοντας, όσα κόμικς με χριστουγεννιάτικο θέμα βρήκα στο περίπτερο και λίγες μέρες πριν στα παλαιοπωλεία.
Και να δεις ποιο είναι το πιο σπουδαίο. Τίποτα από τη μαγεία τους δεν απομυθοποιήθηκε. Ίσα-ίσα που ένοιωσα πιο δυνατό το συγκινησιακό συναίσθημα της νοσταλγίας τους. Κι ας μην υπάρχουν πια κάποιοι παράμετροι της νοσταλγικής φόρτισης. Αυτές που τα μυθοποίησαν.
Μόνο μια μικρή ένσταση. Τα σημερινά κόμικς δεν είναι τόσο όμορφα, όσο εκείνα τα παλιά, μιας άλλης παιδικής ηλικίας. Ή μου φαίνεται;

Θέλω να ευχαριστήσω τα παιδιά του Greek Comics, που ερήμην της αδείας τους χρησιμοποίησα τον δικό τους κόπο στο σκανάρισμα των εξωφύλλων από τα ελληνικά comics περιοδικά, γιατί πού να κάθομαι τώρα μεγάλος άνθρωπος να σκανάρω και ιδίως να ρετουσάρω, αυτά που έχω στο δικό μου αρχείο; Αναφέρομαι ειδικά στο "Γέλιο και Χαρά" γιατί από τις εκδόσεις του "Μίκυ Μάους", του "Μπαγκς Μπάνυ" και του "Ποπάυ" η  δική μου συλλογή μετριέται συνολικά στα δάκτυλα του ενός χεριού, οπότε η πληρέστατη συλλογή του Greek Comics υπήρξε για μένα ανεκτίμητη βοήθεια.
Από τα αμερικανικά, εκτός από κάποια λίγα, που συμπτωματικά βρέθηκαν στα ξενόγλωσσα της συλλογής μου, τα περισσότερα είναι από τα αρχεία εικόνων στο Internet.













Σάββατο 24 Δεκεμβρίου 2011

Ανάμεσα στον θρύλο και στην πραγματικότητα


"Άγια Νύχτα"
Το "Happy Birthday to you"
των... Χριστουγέννων


«Άγια Νύχτα, σε προσμένουν
Με χαρά οι χριστιανοί
Το Θεό δοξολογούμε
Μ’ ένα στόμα, μια φωνή
Ναι, με μια φωνή…»

Η ‘Άγια Νύχτα’ είναι το πιο αναγνωρίσιμο τραγούδι στον κόσμο, όχι μόνο ως χριστουγεννιάτικο, ή θρησκευτικός ύμνος, αλλά γενικά.
Τυπικά, δεν είναι τραγούδι, αλλά θρησκευτικός ύμνος του γερμανικού προτεσταντικού δόγματος. Κάτι ανάλογο με τα αφροαμερικανικά gospels, αλλά η διάδοσή του και σε λαούς μη χριστιανικούς το κατέστησε να εκφράζει το γιορταστικό πνεύμα των ημερών και όχι την θρησκευτική κατάνυξη, όπως ήταν η πρόθεση των δημιουργών του.
ΕΠΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ
Το κείμενο είναι απεικόνιση. Μεγεθύνεται με
"κλικ" πάνω του.
 Είναι κάπως σαν το σήμα κατατεθέν της νύχτας των Χριστουγέννων. Τραγουδιέται ή ψέλνεται (αφού βασικά είναι ύμνος ενός θρησκευτικού δόγματος) σε δεκάδες παραλλαγές εκτέλεσης, όπου Χριστιανοί στον κόσμο, κάθε χρόνο  στην παραμονή της επετείου της Γέννησης του Χριστού, των γενεθλίων του με άλλα λόγια. Εν τούτοις, η μεταφορά σε δίσκους και cd των εκατοντάδων εκτελέσεών του από σολίστ ή χορωδίες και με διάφορα μουσικά όργανα καθιστούν το άκουσμά του προσβάσιμο ανά πάσα στιγμή του χρόνου, μόνο που λόγω της απόλυτα συγκεκριμένης “αποστολής” του σε άλλες στιγμές πέρα των Χριστουγέννων, δεν μεταδίδει τις δονήσεις εκείνες στο συναίσθημα με τις οποίες  αυτό συνδέεται συνειρμικά.
Γράφηκε στα γερμανικά και πρωτακούστηκε πριν από 200 σχεδόν χρόνια -για την ακρίβεια πριν από 193 χρόνια, το 1818- και άρχισε να διαδίδεται καμιά 30αριά χρόνια αργότερα, χάρη στην αγγλική μετάφραση-διασκευή των στίχων του. Από τότε και έως σήμερα έχει μεταφραστεί σε 300 εθνικές γλώσσες και διαλέκτους, καθώς και στις δέκα πιο διαδεδομένες τεχνητές γλώσσες (Εσπεράντο, Ίντο κλπ). Αυτό σημαίνει πρακτικά, ότι έχει περάσει και σε λαούς των οποίων ο Χριστιανισμός δεν είναι η επίσημη, ή πιο διαδεδομένη θρησκεία.
Γύρω από τη σύνθεση του χριστουγεννιάτικου αυτού ύμνου-τραγουδιού έχουν πλεχθεί διάφορες ιστορίες και θρύλοι, που πλαισιώνουν την πραγματική ιστορία. Φυσιολογικό να έχει συμβεί, γιατί έτσι περίπου συμβαίνει με οποιονδήποτε ή οτιδήποτε τυγχάνει η δημοτικότητά του να του δώσει διαστάσεις μεγαλύτερες από την πραγματική του υπόσταση. 
                                                                                                                         
Η αυθεντική παρτιτούρα που φυλάσσε-
ται στο μουσείο της "Άγιας Νύχτας".
Η πανέμορφη μελωδία τραγουδισμένη από  την αισθαντική φωνή της Seaned O' Connor
http://www.youtube.com/watch?v=87q5dmW6zDg

και τον μοναδικό Andrea Bocelli
http://www.youtube.com/watch?v=-1vCpxldohI



Σύμφωνα με την πιο δημοφιλή εκδοχή του θρύλου στο μικρό χωριό Όμπερντορφ που βρίσκεται απομονωμένο σε μια κοιλάδα των Αυστριακών Άλπεων, η χριστουγεννιάτική λειτουργία δεν μπορούσε να τελεστεί, επειδή λίγες ώρες πριν από τη λειτουργία διαπιστώθηκε ότι τα ποντίκια είχαν ροκανίσει κάποια από τα εξαρτήματα του εκκλησιαστικού οργάνου.
Η πυκνή χιονόπτωση ήταν ανυπέρβλητο εμπόδιο στο να έρθει ο ειδικός τεχνίτης από το κοντινό Ζάλτσμπουργκ για να το επιδιορθώσει. Έτσι ο εφημέριος της ενορίας μαζί με τον δάσκαλο του χωριού και οργανίστα της εκκλησίας αποφάσισαν να γράψουν έναν ύμνο, που να μην έχει ανάγκη τη συνοδεία του εκκλησιαστικού οργάνου για να εκτελεστεί, παρά μονάχα με τη συνοδεία ταπεινής
 κιθάρας, του μοναδικού διαθέσιμου μουσικού οργάνου στο χωριό, που ανήκε στον δάσκαλο και μουσικό.
Ο εφημέριος απομονώθηκε στο πρεσβυτέριό του και, επηρεασμένος από το χειμωνιάτικο ήσυχο και ήρεμο νυχτερινό περιβάλλον, χάραξε με την πένα του στο χαρτί τον πρώτο στίχο: «Stille Nacht! Heilige Nacht!» (‘‘Ήσυχη Νύχτα!... Ιερή (Άγια) Νύχτα!’’).
Δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετική νύχτα που γεννήθηκε ο Χριστός.
Κοντά στα μεσάνυχτα της παραμονής ο νεαρός εφημέριος έφερε στον δάσκαλο τους στίχους  του ύμνου. Αυτός, χωρίς να χάσει χρόνο, χόρδισε την κιθάρα του και η ακαθόριστη μελωδία που είχε στο νου του από νωρίτερα πήρε καθαρή μορφή.
  Από το ηχείο της κιθάρας του άρχισαν να ηχούν νότες μιας μουσικής που ξεπηδούσε, λες, μόνη της μέσα από τους στίχους. Απλή στη φόρμα της, θεϊκή στην έμπνευσή της η μουσική ταίριαξε απόλυτα με τα λόγια. Δεν του πήρε πολύ να τελειώσει.

Απαλή και κυματιστή σαν  ‘‘… από τα ουράνια θεία μέλη…’’ με φωνή αγγέλου καθάρια και ζεστή το τραγούδησε, σχεδόν “πρίμα βίστα”, η πρώτη της κοριτσίστικης χορωδίας σε εκείνη τη χριστουγεννιάτικη λειτουργία του 1818 στο Όμπερντορφ.
Με κατάνυξη το εκκλησίασμα επαναλάμβανε μετά την κοπέλα κάθε στίχο του πρωτάκουστου αυτού χριστουγεννιάτικου ύμνου. Κανένας μέσα στην εκκλησία του χωριού εκείνη τη μέρα δεν μπορούσε να φανταστεί, ότι μόλις είχε ‘γεννηθεί’ το μουσικό ‘σήμα κατατεθέν’ των Χριστουγέννων σε όλο τον κόσμο. Το πολύ που πίστευαν, ήταν ότι ο ύμνος ήταν πολύ όμορφος και θα ήταν κρίμα να μη ξανακουστεί και στα επόμενα Χριστούγεννα, επειδή είχε γραφεί, λόγω ανάγκης, για τα Χριστούγεννα μόνο εκείνης της χρονιάς.
Ο θρύλος αυτός, που έχει κάποια στοιχεία του πραγματικού γεγονότος, μέχρι πρόσφατα πιστευόταν, ότι ήταν η αληθινή ιστορία της ‘Άγιας Νύχτας’.
Στην πραγματικότητα οι στίχοι είχαν γραφεί από τον νεαρό εφημέριο του χωριού Γιόζεφ Μορ δυο χρόνια νωρίτερα, το 1816. Τους έδωσε στον Φραντς Γκρούμπερ, που ήταν ο οργανίστας να τους μελοποιήσει και από ότι φαίνεται, πράγματι, εκτελέστηκε στη χριστουγεννιάτικη λειτουργία του 1818. Αλλά από εκεί πέρα, μάλλον ξεχάστηκε. Οι δρόμοι των δυο δημιουργών χωρίσανε.
                                                       Στα 1825 ένας συντηρητής του εκκλησιαστικού οργάνου βρήκε πίσω από το όργανο ένα χειρόγραφο αντίγραφο του ύμνου και το παρέδωσε στον εφημέριο του Όμπερντοφ, που στο μεταξύ είχε αλλάξει. Αυτός το χάρισε στην οικογένεια μουσικών Στράσσερ του Τυρόλου που συμμετείχαν σε θρησκευτικές γιορτές περιοδεύοντας σε πόλεις και χωριά της Αυστρίας και της Νότιας Γερμανίας. 
H οικογένεια το συμπεριέλαβε στο ρεπερτόριό της, και χάρη στους μουσικούς της, άρχισε να διαδίδεται και να γίνεται ιδιαίτερα δημοφιλές, στις γερμανόφωνες περιοχές της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας και στα κρατίδια της Γερμανίας. Ωστόσο, οι δημιουργοί του παρέμεναν άγνωστοι, ενώ το αρχικό χειρόγραφο αντίγραφο βρισκόταν ξεχασμένο σε κάποιο παλιό σεντούκι της οικογένειας των μουσικών που διέδωσε το τραγούδι.

Μόλις το 1995 πέρασε το αντίγραφο αυτό στα χέρια μελετητών που χρονολογώντας το αποφάνθηκαν, ότι πρόκειται για έγγραφο του 1820 πάνω-κάτω. Στο πάνω δεξί μέρος της σελίδας έφερε την ένδειξη “μελωδία του Φραντς Ξαβιέ Γκρούμπερ”. Το χειρόγραφο αυτό, που πιθανώς είναι αντιγραμμένο από τον εφημέριο Γιόζεφ Μορ, σήμερα φυλάσσεται στο Carolino Augusteum Museum του Ζάλτσμπουργκ.

Η ανακάλυψη ξεκαθάρισε πολλά πράγματα για τον συνθέτη του, που ναι μεν ο θρύλος είχε διασώσει το όνομά του, αλλά δεν ήταν τίποτα αποδεδειγμένα δεδομένο. Ήταν πολλοί εκείνοι που πίστευαν ότι επρόκειτο για κάποια άγνωστη σύνθεση κάποιου από τους τρεις μεγάλους του Βιενέζικου Κλασικισμού  (Χάιντν, Μότσαρτ, Μπετόβεν), ή επρόκειτο για κάποιο παραδοσιακό γερμανικό νανούρισμα επειδή η σύνθεση του Γκρούμπερ έδειχνε να είναι επηρεασμένη από την ντόπια αγροτική μουσική παράδοση.
Οι μουσικολόγοι διακρίνουν στη μελωδία της ‘Άγιας Νύχτας’ ομοιότητες με την αυστριακή λαϊκή μουσική και τα παραδοσιακά ‘γιόντελλινγκ’ του Τυρόλου.
Τούτο είναι μάλλον φυσικό να συμβαίνει. Τα μοτίβα από τα δημώδη μουσικά ακούσματα εμπνέουν τους συνθέτες έντεχνης μουσικής που διασκευάζουν σε κλασικές φόρμες αρκετά μουσικά μέτρα της λαϊκότροπης μουσικής, ώστε και να ταυτοποιούν το έργο τους με τον τόπο, όπου δημιουργήθηκε. Ειδικά για την "Άγια Νύχτα", ας μη ξεχνάμε ότι ο συνθέτης της ήταν κοσμικός και όχι κληρικός, καθώς και ότι η δυτική θρησκευτική μουσική είχε πιο ελεύθερες φόρμες έκφρασης, από όσο η θρησκευτική μουσική της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Ενώ η οικογένεια Στράσσερ έκανε την ‘Άγια Νύχτα’ γνωστή στις μουσικές της περιοδείες, μια άλλη μουσική οικογένεια του Τυρόλου το 1839 συμπεριέλαβε τον ύμνο σε περιοδεία της στη Νέα Υόρκη ξεκινώντας τη διάδοση της ‘Άγιας Νύχτας’ στον αγγλόφωνο κόσμο.
Το 1863 ο Τζων Φρήμαν τζούνιορ μετέφρασε στα αγγλικά και διασκεύασε ελαφρώς την πρωτότυπη αυστριακή μελωδία. Η δημοτικότητα του ύμνου πολλαπλασιάστηκε με γεωμετρική πρόοδο σε ολόκληρο τον αγγλόφωνο κόσμο.
Νωρίτερα, η παρτιτούρα εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1840 με ένδειξη ‘αγνώστου συνθέτη’ και είναι μάλλον αξιοπερίεργο ως γεγονός να μην ήρθε σε γνώση των δημιουργών του η έκδοση του τόσο δημοφιλούς ύμνου-τραγουδιού τους, αφού μάλλον λογικά θα ήταν εν ζωή, τουλάχιστον ο στιχουργός του εφημέριος Γιόζεφ Μορ. Υπήρξε μάλιστα το αγαπημένο τραγούδι του βασιλέα της Πρωσίας Φρειδερίκου-Γουλιέλμου Δ’, που διέταξε την διεξαγωγή έρευνας για τον εντοπισμό των δημιουργών του.
Οι έρευνες ξεκίνησαν το 1854 και τελικά κατέληξαν τόσο στη γνωστοποίηση των Μορ και Γκρούμπερ, όσο και του θρύλου γύρω από τις συνθήκες που γράφηκε το τραγούδι και που μέχρι πρόσφατα θεωρείτο αληθινή ιστορία.
Ως ύμνος χριστουγεννιάτικος είναι εξαιρετικά δημοφιλής τόσο μεταξύ των Καθολικών όσο και των Προτεσταντών.
Με ‘πρωταγωνίστρια’ την Άγια Νύχτα διαδραματίστηκε ένα πολύ συγκινητικό γεγονός. Κατά τη χριστουγεννιάτικη ανακωχή του 1914 στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι στρατιώτες των δύο εμπολέμων παρατάξεων στο γαλλικό μέτωπο βγήκαν από τα χαρακώματά τους και κρατώντας κεριά ο ένας στρατός απέναντι από τον άλλον τραγούδησαν ταυτόχρονα ο καθένας στη δική του γλώσσα (γερμανικά, αγγλικά και γαλλικά) την ‘Άγια Νύχτα’… Τη Νύχτα των Χριστουγέννων.
Σήμερα, ότι έχει σχέση με τους θρύλους και την ιστορία της Άγιας Νύχτας στεγάζεται στο μικρό μουσείο και παρεκκλήσι της ‘Άγιας Νύχτας’ στο χωριό που δημιουργήθηκε στο Όμπερντορφ και το διαχειρίζεται η Εταιρεία της Άγιας Νύχτας.

Κείμενο: Γιώργος Βλάχος


Stille Nacht! Heilige Nacht!
Alles schläft; einsam wacht
Nur das traute heilige Paar.
Holder Knab' im lockigten Haar,
Schlafe in himmlischer Ruh!
Schlafe in himmlischer Ruh!

Stille Nacht! Heilige Nacht!
Gottes Sohn! O wie lacht
Lieb' aus deinem göttlichen Mund,
Da uns schlägt die rettende Stund’.
Jesus in deiner Geburt!
Jesus in deiner Geburt!

Stille Nacht! Heilige Nacht!
Die der Welt Heil gebracht,
Aus des Himmels goldenen Höhn
Uns der Gnaden Fülle läßt seh'n
Jesum in Menschengestalt.
Jesum in Menschengestalt.

Stille Nacht! Heilige Nacht!
Wo sich heut alle Macht
Väterlicher Liebe ergoß
Und als Bruder huldvoll umschloß
Jesus die Völker der Welt.
Jesus die Völker der Welt.

Stille Nacht! Heilige Nacht!
Lange schon uns bedacht,
Als der Herr vom Grimme befreit,
In der Väter urgrauer Zeit
Aller Welt Schonung verhieß.
Aller Welt Schonung verhieß.

Stille Nacht! Heilige Nacht!
Hirten erst kundgemacht
Durch der Engel Alleluja,
Tönt es laut bei Ferne und Nah:
Jesus der Retter ist da!
Jesus der Retter ist da!
Άγια Νύχτα, σε προσμένουν
Με χαρά οι χριστιανοί
Και με πίστη ανυμνούμε
Το Θεό δοξολογούμε
Μ’ ένα στόμα, μια φωνή
Ναι με μια φωνή

Η ψυχή μας φτερουγίζει
Πέρα στ’ άγια τα βουνά
Όπου ψάλλουν οι αγγέλοι
Απ’ τα ουράνια θεία μέλη
Στον Σωτήρα «Ωσαννά»
Ψάλλουν «Ωσαννά»

Στης Βηθλεέμ ελάτε όλοι
Στα βουνά τα ιερά
Και μ’ ευλάβεια μεγάλη
'Κει που τ’ άγιο φως προβάλει
Προσκυνήστε με χαρά
Ναι με μια χαρά